คพ. ตรวจสอบคุณภาพน้ำใน แม่น้ำกก พบการปนเปื้อนโลหะหนัก ตะกั่ว-สารหนู

คพ. ตรวจสอบคุณภาพน้ำใน “แม่น้ำกก” อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ ทั้ง 3 จุด อยู่ในเกณฑ์ “เสื่อมโทรม” พบการปนเปื้อนโลหะหนัก ได้แก่ “ตะกั่ว-สารหนู”

วันที่ 8 เมษายน 2568 มีรายงานว่า นายอาวีระ ภัคมาตร์ ผู้อำนวยการสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 (สคพ.1/เชียงใหม่) กรมควบคุมมลพิษ เปิดเผยว่า นางสาวปรีญาพร สุวรรณเกษ อธิบดีกรมควบคุมมลพิษ ได้มอบหมาย สคพ.1 ลงพื้นที่ตรวจสอบและเก็บตัวอย่างน้ำผิวดินเพื่อตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำ กรณีแม่น้ำกกในพื้นที่อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ มีสีขุ่นผิดปกติ และชาวบ้านในพื้นที่มีความกังวลในการใช้น้ำในการอุปโภคบริโภคและกิจกรรมทางน้ำในช่วงฤดูร้อน

 

โดย สคพ.1 ร่วมกับ ทสจ.เชียงใหม่ ปกครองอำเภอแม่อาย กองกำลังผาเมือง และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ลงพื้นที่ตรวจสอบและเก็บตัวอย่างน้ำผิวดินเพื่อตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำผิวดินตามมาตรฐานแหล่งน้ำผิวดิน เมื่อวันที่ 19 มีนาคม 2568 จำนวน 3 จุด ได้แก่ จุดที่ 1 (แม่อาย 01) ชายแดนไทย-พม่า หย่อมบ้านแก่งตุ๋ม ม.14 ต.ท่าตอน จุดที่ 2 (แม่อาย 02) สะพานมิตรภาพแม่นาวาง-ท่าตอน ต.ท่าตอน และจุดที่ 3 (แม่อาย 03) บ้านผาใต้ ม.12 ต.ท่าตอน อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่

นายอาวีระ กล่าวว่า ผลการตรวจคุณภาพน้ำแม่น้ำกก (แหล่งน้ำประเภทที่ 2 ได้รับน้ำทิ้งจากกิจกรรมบางประเภท ใช้ประโยชน์เพื่อการอนุรักษ์สัตว์น้ำ การประมง การว่ายน้ำ และกีฬาทางน้ำ) อยู่ในเกณฑ์ “เสื่อมโทรม” ทั้ง 3 จุด จากพารามิเตอร์ที่สำคัญมีค่าเกินมาตรฐาน ดังนี้

1. พารามิเตอร์ที่ส่งผลต่อคุณภาพน้ำ โดยมีค่าเกินมาตรฐาน ได้แก่ ความสกปรกในรูปสารอินทรีย์ (BOD) การปนเปื้อนของแบคทีเรียกลุ่มโคลิฟอร์มทั้งหมด (TCB) ฟีคอลโคลิฟอร์มแบคทีเรีย (FCB) เกินทั้ง 3 จุด ซึ่งแสดงถึงแหล่งน้ำมีความสกปรกในรูปสารอินทรีย์สูง และการปล่อยน้ำเสียจากแหล่งชุมชนจากกิจกรรมต่างๆ โดยไม่ได้ผ่านการบำบัดลงสู่แหล่งน้ำ มีการปนเปื้อนจากอุจจาระของสัตว์เลือดอุ่น รวมถึงแอมโมเนีย (NH3) สูงเกินมาตรฐาน บริเวณจุดเก็บแม่อาย 03 เกิดจากการย่อยสลายของโปรตีนซากพืชซากสัตว์ในแหล่งน้ำ

2. ค่าความขุ่นสูง โดยเฉพาะจุดแรกที่ติดชายแดนไทย-พม่า คือ 988 NTU รวมทั้งจุดที่ 2 และจุดที่ 3 คือ 171, 139 NTU ตามลำดับ ซึ่งแหล่งน้ำโดยทั่วไปไม่ควรมีค่าเกิน 100 NTU (1 NTU = 1มิลลิกรัม ของความขุ่น (formazin) ในน้ำ 1ลิตร) เพราะอาจจะส่งผลกระทบต่อการดำรงชีพของสัตว์น้ำและพืชน้ำ

3. โลหะหนัก พบพารามิเตอร์ที่เกินมาตรฐาน ได้แก่ ตะกั่ว (Pb) และ สารหนู (As) ดังนี้

ตะกั่ว (Pb) เกินจุดที่ 1 บริเวณชายแดน มีค่าเท่ากับ 0.076 มิลลิกรัมต่อลิตร (mg/L) (ค่ามาตรฐานไม่เกิน 0.05 mg/L) โดยการปนเปื้อนตะกั่วในแหล่งน้ำมักมีสาเหตุมาจากการปล่อยน้ำเสีย จากโรงงาน จากเหมืองแร่ และจากน้ำฝนที่ชะล้างสารตะกั่วจากอากาศและพื้นดินลงสู่แหล่งน้ำ ผลต่อร่างกายของตะกั่วที่เป็นโลหะหนักที่มีพิษร้ายแรงต่อมนุษย์และสัตว์ สามารถเข้าสู่ร่างกายได้หลายทาง เช่น ทางอาหารและน้ำ ทางลมหายใจ และทางผิวหนัง

พิษจากตะกั่วทำให้ร่างกายมีความผิดปกติต่างๆ เช่น คลื่นไส้ อาเจียน มีอาการทางประสาทและกล้ามเนื้อ นอนไม่หลับ คลุ้มคลั่ง เกิดความคิดสับสน ปวดศีรษะ ถ้าได้รับปริมาณมากอาจชักและตายได้ ร่างกายสามารถขับถ่ายตะกั่วออกมาได้เพียงบางส่วน ส่วนที่เหลือจะสะสมอยู่ในร่างกายที่ตับ ไต เลือดและเซลล์ต่างๆ ซึ่งเป็นอันตรายได้ในภายหลัง

สารหนู (As) เกินทั้ง 3 จุด มีค่าเท่ากับ 0.026 0.012 และ 0.013 mg/L ตามลำดับ (ค่ามาตรฐานไม่เกิน 0.01 mg/L) โดยสารหนูพบได้ในน้ำธรรมชาติ โดยเฉพาะน้ำบาดาลซึ่งเกิดจากการละลายของแร่ธาตุในน้ำ รวมถึงน้ำทิ้งจากโรงงานที่มีการใช้ยากำจัดศัตรูพืชหรือสัตว์

โดย “สารหนู” จะส่งผลกระทบกับคนที่เล่นน้ำจะแพ้ ระคายเคือง มีผื่นคัน ในระยะยาวหากรับต่อเนื่องอาจเป็นมะเร็งได้ หากดื่มน้ำที่มีสารหนูเข้าไปก็จะส่งผลโดยตรงต่อกระบวนการทางเคมีในร่างกายผิดเพี้ยน ถ้ารับไปนิดหน่อยอาจทำให้ท้องร่วง ท้องเสียได้ เมื่อสะสมระยะยาวอาจเป็นมะเร็ง

 

สคพ.1 ได้แจ้งผลการตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำไปยังผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ เพื่อประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนที่หลีกเลี่ยงการอุปโภค บริโภค หรือ การลงสัมผัสน้ำโดยตรงในแม่น้ำกก การนำน้ำมาเพื่อการประปาจะต้องตรวจสอบประสิทธิภาพระบบ และตรวจสอบคุณภาพน้ำประปาอย่างสม่ำเสมอ และให้หน่วยงานที่มีหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ทั้งด้านสุขภาพอนามัย ด้านคุณภาพน้ำ ด้านอาหาร การประมง ดำเนินการตรวจสอบและหามาตรการป้องกันและแก้ไขปัญหาในระยะยาวต่อไป